دیگ بخار چیست ؟ و در کجا کاربرد دارد ؟
دیگ (یا بویلر ) بخار دستگاهی دارای مجموعه‌ای از لوله‌هاست، که از آن‌ها برای انتقال گرمای تولیدی حین فرایند احتراق، به سیال (آب) استفاده می‌شود و در نهایت آب داغ یا بخار آب تولید می‌شود. در مرحله بعد، بخار یا آب داغ تولید شده در دیگ بخار ، فشرده می‌شود و برای کاربردهایی مانند گرمایش از آن استفاده می‌شود. این فرایند به انرژی و حرارت نیاز دارد.
به صورت کلی، دیگ بخار از سه بخش تشکیل شده است. بخش اول، سیستم آب تغذیه، بخش دوم سیستم بخار و بخش سوم نیز سیستم سوخت می باشد. بخار و گرمای مورد نیاز پایانه (ترمینال) های تاسیساتی نیازمند به بخار و گرما ، توسط دیگ بخار تهیه می گردد. در یک دیگ بخار با استفاده از احتراق سوخت توسط مشعل، آب تا نقطه ی جوش حرارت می بیند و بخار تهیه شده از طریق لوله ها به تجهیزات و محل های مصرف منتقل می گردد. در واقع دیگ بخار یک مخزن تحت فشار است که در آن آب به بخار تبدیل می‌شود و با توجه به اینکه حاوی آب و بخار در دمای بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتیگراد می باشد، طراحی و عملکرد آن بر اساس قوانین و استانداردهای بین المللی تعریف می گردد. این استانداردها ممکن است بر اساس دستورالعمل های کشور سازنده، قوانین کشور استفاده کننده مانند بازدهی و مصرف انرژی، مدیریت هزینه ها و با گذشت زمان تغییر یابد. با توجه به این مطلب، مصرف کننده باید همیشه قوانین و استانداردهای بین المللی و محلی را مدنظر قرار دهد.
انواع دیگ بخار :
واترتیوب
در این نوع دیگ بخار، آب درون لوله های رابط بین درام های بالا و پایین درجریان است و با جذب انرژی حرارتی ناشی از احتراق سوخت از طریق تشعشع در کوره و جابجایی در سایر قسمتها به بخار تبدیل می شود.
موارد کاربرد :
در نیروگاهها، پالایشگاه ها و در زمانی که نیاز به بخار با تناژ بالا، فشار بالا باشد.
فایرتیوب
در این نوع دیگ بخار، احتراق درون کوره صورت می گیرد و آتش یا همان گازهای حاصل از احتراق با عبور از درون لوله های پاس دوم و سوم ، گرمای خود را ازطریق بدنه لوله ها و کوره به آب منتقل کرده و آن را به بخار تبدیل می کنند.
موارد کاربرد : در صنایع غذایی، بیمارستان ها، صنایع قند، صنایع لاستیک و ….
انواع دیگ های فایرتیوب
تقسیم بندی دیگ بخار فایرتیوب از نظر مراحل عبور آتش
- تک مرحله یا تک پاس
- دو مرحله یا دوپاس
- سه مرحله یا سه پاس
از نظر جهت مشعل و ساخت
۱ . افقی
۲ . عمودی
انواع طرحهای ديگ افقی
۱ . عقب مرطوب
۲ . عقب خشک
۳ . شعله برگشتی
در ديگهای عقب مرطوب (Wet Back Boiler) گازهای داغ خروجی از کوره وارد محفظه برگشت شده سپس به سمت لوله های دود در پاس ۲ هدايت می شود. محفظه برگشت در اين نوع ديگ کاملا در داخل آب قرار دارد. گازهای داغ بعد از عبور از پاس ۲ مجددا ۱۸۰ درجه چرخيده و وارد پاس ۳ شده، در انتها از دودکش خارج می شود. انتقال حرارت مناسب و راندمان حرارتی بسيار بالا از مزايای اين نوع ديگ ها می باشد.
در ديگهای عقب خشک Dry Back Boiler محفظه برگشت که به صورت بتونی ساخته می شود، خارج از قسمت تحت فشار ديگ قرار دارد. بازده اين نوع ديگ بسیار پايين تر بوده و تعميرات و نگه داری آن نيز وقت گيرتر و پرهزينه تر است. تولید این دیگ به دلیل بازدهی و عمر پایین تقریبا منسوخ شده .
در ديگهای شعله برگشتی Reverse Fired Boiler مشعل در کوره بزرگتری کار می کند و شعله پس از برخورد به صفحه انتهايي کوره ۱۸۰ درجه چرخيده از اطراف مشعل وارد لوله های دود می شود.
