اتو کلاو

اتو کلاو دستگاهی است که با استفاده از بخار اشباع برای استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی در فشار و دمای بالا به کار می رود. عوامل انتقال بیماری مانند باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها می تواند برای بیماران بسیار خطرناک باشد. در دندانپزشکی که ابزار در تماس مستقیم با خون و یا سایر نقاط بدن می باشد یا برای استریل سوزن های تزریق زیر جلدی تمهیدات جدی باید در نظر گرفته شود. بخار تولید شده در اتوکلاو توانایی از بین بردن همه این عوامل را دارد می توان اظهار کرد موجودات زنده کمی قادر به زنده ماندن در اتوکلاو هستند. با قرار دادن تجهیزات در محفظه اتوکلاو می توانیم مطمئن شویم که آن ها تمیز شده و عاری از هر گونه آلودگی می شوند.اتو کلاو در بيمارستان ها براى استريل كردن، از بخار در درجه حرارت مورد نياز استفاده می شود كه با طراحى اتوكلاوها در مقياس كوچك و بزرگ به اين امر تحقق داده شده است. با قرار دادن وسيله مورد نظر در اتوكلاو و طى زمان مورد نظر، اين وسيله توسط حرارت داده شده به آن استريل و ميكروب زدايى می شود.

اجزای اتوکلاو

به بیان شرح مختصری از اجزای رایج در دستگاه اتوکلاو می پردازیم. توجه کنید. که تنوع اجزا و تفاوت های آنان به طراحی ها و شرکت های تولید کننده دستگاه اتوکلاو بستگی دارد. و توضیحات مختص هر دستگاه و معرفی قطعات، در دفترچه راهنمای هر دستگاه به طور کامل درج شده است.

دریچه ایمنی (Safety Valve) :

ابزاری که از افزایش  بیش از حد فشار بخار آب جلوگیری می کند. این این دریچه ها عمدتا در اتاقک استریلیزاسیون و نیز محافظ بیرونی اتوکلاو نصب می شوند.

فشار سنج اتاقک (Chamber Manometer) :

ابزار مکانیکی است که فشار بخار در اتاقک استریلیزاسیون را نشان می دهد.

فشار سنج بیرونی (Jacket Manometer) :

ابزار مکانیکی است که فشار بخار را در داخل محافظ بیرونی دستگاه اتوکلاو نشان می دهد.

اتاقک استریلیزاسیون (Sterilization Chamber)

محفظه ای که وسایل و موادی که باید استریل شوند، در آن قرار داده می شوند. زمانی که در اتاقک بسته است، محفظه از فضای بیرون جدا می شود و هنگامی که فرایند استریلیزاسیون در حال انجام است اتاقک با بخار تحت فشار قرار می گیرد.

مجرای تخلیه مایع غلیظ درون اتاقک سترون سازی (Chamber Condensation Evacuation Line):

مجرایی که مایع غلیظی که در اثر فرآیندهای انتقال گرما بین بخار و لوازمی که استریل می شوند. ایجاد می شود را جمع آوری و به فضای خارج از محفظه استریلیزاسیون انتقال می دهد.

مجرای تخلیه مایع غلیظ محافظ بیرونی (The jackets Evacuation Line):

مجرایی که مایع غلیظ تشکیل شده در اثر انتقال گرما بین بخار و دیواره های محافظ را به خارج انتقال می دهد.

درب اتوکلاو (Autoclave Door) :

وسیله ای که اتاقک استریلیزاسیون را از محفظه بیرونی جدا می کند. درب اتوکلاو معمولا مجهز به ابزار ایمنی است و زمانی که فشار درون اتاقک بالا می رود، از باز شدن در ممانعت می کند.

همچنین درزگیر هایی برای جلوگیری از خروج بخار از اتاقک استریلیزاسیون در زمان کار دستگاه، وجود دارد. درهای اتوکلاو ممکن است به صورت دستی یا الترو مکانیکی عمل کنند.

دستگیره در (Door Handle) :

ابزاری است که در بعضی دستگاه ها به کاربر اجازه باز و بسته کردن در را می دهد.

دماسنج (Thermometer) :

وسیله ای که دمای هر مرحله از استریلیزاسیون را در اتاقک اتوکلاو نشان می دهد.

خروجی بخار در پایان چرخه (Vapour Exit at the End of the Cycle):

با اتمام چرخه استریلیزاسیون ، بخار از طریق روش های کنترل شده از اتوکلاو خارج می شود.

محدود کننده عبور بخار در چرخه استریلیزاسیون مایعات (Vapour passage Restriction for liquid Sterilization Cycle):

ابزار مکانیکی که عبور بخار آب را در چرخه استریلیزاسیون مایعات محدود می کند تا دما به شیوه ای کنترل شده کاهش یافته و از جوشیدن مایعات استریل شده، جلوگیری شود.

مجرای تخلیه بخار در استریلیزاسیون مایعات (Vapour Evacuation Duct for Sterilization of Liquids ):

مسیری که بخار در زمان استریلیزاسیون مایعات با عبور از درون محدود کننده عبور بخار، طی می کند.

لوله تخلیه بخار در چرخه استریلیزاسیون سریع (Vapour Evacuation Line During the Rapid Sterilization Cycle):

مسیری که بخار آب در هنگام چرخه استریلیزاسیون سریع طی می کند.

لوله تامین بخار (Vapour Feed Line) :

لوله تغذیه کننده اتوکلاو با بخار آب. این لوله حاوی کنترل کننده ها و ضمائمی است که رسیدن بخار آب به اتوکلاو را تحت شرایط قید شده برای استریلیزاسیون، سبب می شود.

دریچه فیلتردار ورود هوا (Air Admission Valve Filter) :

وسیله ای که در پایان چرخه استریلیزاسیون به هوای فیلتر شده اجازه عبور می دهد. این دریچه، فشار اتاقک استریلیزاسیون را با فشار اتمسفر، برابر می کند.

محافظ (Jacket) :

فضای گردش بخار در اطراف اتاقک استریلیزاسیون. هدف محافظ، انتقال گرما به اتاقک و به حداقل رساندن میزان مایع غلیظ شده است. این فضا از طریق لوله هایی که توسط دریچه های الکتریکی کنترل می شوند، به اتاقک و فاضلاب راه می یابد. لازم به ذکر است که همه ی نوع های دستگاه اتوکلاو محافظ ندارند. در برخی مدل ها، مقاوم های الکتریکی در اطراف اتاقک استریلیزاسیون، جایگزین محافظ ها شده اند.

دریچه تنظیم ورود بخار:

وسیله ای مکانیکی است که فشار بخار ورودی به اتوکلاو را کنترل و تنظیم می کند. بسته به نوع چرخه انتخاب شده، فشار و دما متفاوت خواهد بود. با افزایش فشار، دما بیشتر و هرچه فشار کمتر باشد، دما کمتر می شود.

لوله تامین بخار: 

لوله ای که بخار را از مخزن آب گرم یا تولید کننده بخار دریافت و به اتوکلاو می رساند.

دریچه بخار (Vapour Trap):

وسیله ای که برای بهره گیری حداکثری از انرژی گرمایی بخار طراحی شده و از خروج بخار از سیستم جلوگیری می کند. دریچه بخار، تنها به مایع غلیظ تشکیل شده در اتاقک، محافظ و لوله های دستگاه اتوکلاو اجازه خروج می دهد.

فاضلاب: 

لوله جمع آوری و خروج مایع غلیظ تولید شده در اتوکلاو است. امروزه انواع دستگاه اتوکلاو، از سیستم های کنترل کننده مجهز به میکروپروسسور استفاده می کنند و تمام دریچه ها و ضمائم آنها، طبق برنامه از پیش تعیین شده موجود در حافظه دستگاه، کار می کنند. همچنین تمام عملکرد ها در سیستم ثبت شده و اجازه بررسی مراحل مختلف استریلیزاسیون را به کاربران می دهد. بررسی کارکرد سیستم های ثبت، از جهت کنترل کیفی دستگاه اتوکلاو ضروری است.