دیگ‌های بخار به عنوان قلب تپنده و حیاتی بسیاری از صنایع از جمله نیروگاه ها، کارخانجات تولیدی، بیمارستان ها و سیستم های گرمایشی بزرگ، نقشی کلیدی در تأمین انرژی و اجرای فرایند ها ایفا می‌کنند. عملکرد این تجهیزات، تبدیل آب به بخار تحت فشار است که می‌تواند برای تولید برق، حرکت دادن توربین‌ها، استریل‌سازی یا گرمایش مورد استفاده قرار گیرد.
انتخاب نوع دیگ بخار مناسب، تأثیر مستقیمی بر بهره‌وری، ایمنی و هزینه‌های عملیاتی یک مجموعه دارد. با توجه به تنوع کاربردها و نیازهای متفاوت صنایع، دیگ‌های بخار در انواع گوناگونی طراحی و ساخته می‌شوند.
انواع دیگ بخار
انواع دیگ بخار بر اساس نوع ساخت به دو دسته اصلی فایرتیوب (لوله‌ی آتش) و واترتیوب (لوله‌ی آب) تقسیم می‌شوند. دسته‌بندی های دیگر بر اساس نوع سوخت (گازسوز، گازوئیل سوز، دوگانه سوز و برقی)، فشار (کم‌فشار و پرفشار) و جنس (چدنی و فولادی) است.
در ادامه به معرفی انواع دیگ بخار به صورت تخصصی به همراه توضیحات، کاربرد ها، مزایا و معایب هر یک به طور کامل می پردازیم، همچنین برای انتخاب و خرید پیشنهاد می کنیم از صفحه خرید دیگ بخار بازدید نمایید.
بر اساس نوع ساخت
همانطور که گفته شد دیگ های بخار بر اساس نوع ساخت به دو دسته فایرتیوب و واترتیوب تقسیم می شوند که در ادامه به آن میپردازیم.
دیگ بخار فایر تیوب
در این نوع، گازهای داغ از درون لوله‌ها عبور می‌کنند و آب در خارج لوله‌ها قرار دارد. این نوع از دیگ بخار برای ظرفیت‌های کوچک‌تر و فشار پایین‌تر مناسب است.
کاربرد ها:
- سیستم‌های گرمایش مرکزی ساختمان‌ها و صنایع کوچک.
- تأمین بخار در صنایع غذایی و آشامیدنی (مانند لبنیات).
- استفاده در صنایع نساجی و مواد شیمیایی با ظرفیت پایین.
- کاربرد در لوکوموتیوها و صنایع کوچک با نیاز به بخار کم‌فشار.
مزایا:
- دارای ساختاری ساده و جمع‌وجور هستند.
- زمان تعمیر و نگهداری کمتری نیاز دارند.
- در مقایسه با واترتیوب‌ها، هزینه اولیه ساخت پایین‌تری دارند.
معایب:
- توانایی تولید بخار با فشار بسیار بالا را ندارند.
- به دلیل حجم زیاد آب، برای رسیدن به فشار عملیاتی زمان بیشتری لازم است.
- احتمال خطر انفجار بیشتری در فشارهای بالاتر نسبت به واترتیوب دارند.
دیگ بخار واترتیوب
در این نوع، آب درون لوله‌ها جریان دارد و گازهای داغ در بیرون لوله‌ها قرار دارند. این نوع از دیگ بخار برای تولید بخار با فشار بالا و ظرفیت‌های زیاد مناسب است.
کاربرد ها:
- در نیروگاه‌های بزرگ برای تولید برق استفاده می‌شوند.
- برای تولید بخار با فشار بسیار بالا و تناژ زیاد به کار می‌روند.
- در صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی برای فرآیندهای پیچیده کاربرد دارند.
- برای تولید بخار فوق اشباع (Superheated Steam) مناسب هستند.
مزایا:
- قابلیت دستیابی به فشار و ظرفیت تولید بخار بسیار بالا را دارند.
- به دلیل حجم کم آب درون لوله‌ها، سرعت تولید بخار بالاتری دارند.
- راندمان حرارتی بالاتری نسبت به دیگ‌های فایرتیوب ارائه می‌دهند.
معایب:
- هزینه ساخت و نصب بالاتری دارند.
- ساختار پیچیده‌تری دارند که نگهداری آن تخصصی‌تر است.
- نسبت به ناخالصی و سختی آب ورودی بسیار حساس‌تر عمل می‌کنند.
بر اساس نوع سوخت
دیگ های بخار بر اساس نوع سوخت هم به چهار دسته: گازسور، گازوئیل سوز، دوگانه سوز و برقی تقسیم می شوند که در ادامه به هر کدام می پردازیم.
دیگ بخار گاز سوز
در این حالت سوخت دیگ بخار از گاز طبیعی می باشد.
کاربرد ها:
- در سیستم‌های گرمایش مرکزی ساختمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی استفاده می‌شوند.
- برای تأمین بخار در صنایع غذایی و بهداشتی کاربرد دارند.
- در مکان‌هایی که شبکه گاز طبیعی دردسترس است، استفاده می‌گردند.
- برای فرآیندهای صنعتی که نیاز به بخار با آلودگی کم دارند، به کار می‌روند.
مزایا:
- دارای آلودگی زیست‌محیطی کمتر و سوخت پاک‌تر هستند.
- از نظر عملیاتی تمیزتر بوده و نیاز به تمیزکاری کمتری دارند.
- سوخت همیشه در دسترس و بدون نیاز به ذخیره‌سازی حجیم است.
معایب:
- در صورت قطع شبکه گاز طبیعی، عملکردشان متوقف می‌شود.
- راندمان حرارتی پایین‌تری نسبت به گازوئیل‌سوزها در برخی طراحی‌ها دارند.
- نصب و نگهداری سیستم‌های ایمنی گازی تخصصی است.
اگر هنوز به طور کامل و دقیق نمیدانید که دقیقا دیگ بخار چی هست، مخترع آن که بوده، چگونه کار می کند و اجزا آن چه چیز هایی است، پیشنهاد می کنیم مقاله دیگ بخار چیست را از دست ندهید.
دیگ بخار گازوئیل سوز
در این حالت سوخت بویلر بخار از گازوئیل می باشد و با این سوخت کار می کند.
کاربرد ها:
- برای تأمین بخار در مناطق دورافتاده که دسترسی به گاز طبیعی ندارند، استفاده می‌شوند.
- در صنایع دریایی و کشتی‌ها به دلیل ذخیره‌سازی آسان سوخت به کار می‌روند.
- برای کاربردهایی که به ظرفیت گرمایشی بالا نیاز دارند، مناسب هستند.
- در نیروگاه‌های کوچک و تولید همزمان برق و حرارت (CHP) استفاده می‌گردند.
مزایا:
- سوخت را می‌توان ذخیره کرد و در زمان قطع شبکه به کار برد.
- به طور معمول راندمان حرارتی بالایی را ارائه می‌دهند.
- انرژی حرارتی فشرده‌ای دارند و تولید بخار قوی‌تری دارند.
معایب:
- ذخیره‌سازی سوخت نیاز به فضای زیاد و ایمنی بالا دارد.
- آلودگی زیست‌محیطی و دود بیشتری نسبت به گازسوزها تولید می‌کنند.
- مشعل و لوله‌ها بیشتر رسوب می‌گیرند و نیاز به تمیزکاری منظم دارند.
اگر به دنبال بهترین سازندگان محصولات دیگ بخار هستید و به دنبال تولید کننده ای مناسب برای تولید این دسته از محصولات هستید، پینشهاد می کنیم مقاله بهترین سازندگان دیگ بخار را از دست ندهید.
دیگ بخار دوگانه سوز
در این حالت بویلر با سوخت گاز و گازوئیل را امکان کار دارد.
کاربرد ها:
- در مناطقی با نوسان در تأمین سوخت (مانند فصل سرما) استفاده می‌شوند.
- برای صنایع حیاتی که توقف تولید بخار برایشان هزینه دارد، به کار می‌روند.
- در فرآیندهایی که بهره‌برداری مداوم از دیگ ضروری است، استفاده می‌گردند.
- برای تأمین انعطاف‌پذیری در مدیریت هزینه‌های سوخت به کار می‌روند.
مزایا:
- دارای انعطاف‌پذیری بالا در انتخاب سوخت و کارکرد هستند.
- امنیت تأمین انرژی به دلیل استفاده از دو منبع سوخت بالاتر است.
- امکان استفاده از سوخت ارزان‌تر در هر بازه زمانی را فراهم می‌کنند.
معایب:
- هزینه اولیه نصب مشعل و تجهیزات دوگانه بالاتر است.
- پیچیدگی سیستم کنترل و مشعل‌های آن‌ها بیشتر است.
- نگهداری هر دو سیستم سوخت‌رسانی را نیاز دارند.
اگر مشتاق هستید که بدانید تفاوت دیگ بخار با دیگر دیگ هایی مانند دیگ اب گرم در چیا هست، پیشنهاد می کنیم مقاله تفاوت دیگ بخار و اب گرم را از دست ندهید.
دیگ بخار برقی
با استفاده از انرژی الکتریکی، آب را به بخار تبدیل می‌کند و برای مکان‌هایی که دسترسی به سوخت فسیلی ندارند، مناسب است.
کاربرد ها:
- در مکان‌هایی که دسترسی به سوخت فسیلی وجود ندارد، استفاده می‌شوند.
- برای ظرفیت‌های تولید بخار کم و حجم پایین به کار می‌روند.
- در آزمایشگاه‌ها و صنایع دارویی که بخار بسیار تمیز نیاز دارند، کاربرد دارند.
- برای اتاق‌های سونا و استخرها جهت تولید بخار بهداشتی استفاده می‌گردند.
مزایا:
- کاملاً پاک و بدون آلایندگی دودکش هستند.
- نصب، نگهداری و کارکرد ساده‌ای دارند.
- ایمنی بالاتری نسبت به دیگ‌های احتراقی ارائه می‌دهند.
معایب:
- مصرف برق بسیار بالایی دارند که هزینه‌بر است.
- در ظرفیت‌های بالا توجیه اقتصادی ندارند.
- نسبت به سختی آب ورودی و رسوب‌گذاری بسیار حساس هستند.
بر اساس فشار
دیگ های بخار بر اساس فشار به دو دسته کم فشار و پر فشار تقسیم می شوند که در ادامه به توضیح بیشتر آن می پردازیم.
دیگ بخار کم‌فشار
دیگ های بخار کم فشار دیگ هایی هستند که فشاری کمتر از ۱۵ پوند بر اینچ مربع تولید می کنند.
کاربرد ها:
- برای سیستم‌های گرمایش ساختمان‌های مسکونی و تجاری استفاده می‌شوند.
- در خشک‌کن‌ها و کوره‌های چوب جهت فرآیندهای ایمن به کار می‌روند.
- برای استفاده‌های عمومی و فرآیندهای دما پایین کاربرد دارند.
- در مکان‌هایی که حجم بخار زیاد اما با فشار پایین مورد نیاز است، استفاده می‌گردند.
مزایا:
- دارای ایمنی بالاتری در مقایسه با پرفشارها هستند.
- طراحی ساده‌تری دارند و نگهداری آن‌ها آسان‌تر است.
- هزینه اولیه پایین‌تری نسبت به دیگ‌های پرفشار دارند.
معایب:
- انتقال بخار به فواصل دور به دلیل افت فشار دشوار است.
- محدودیت کاربرد در صنایع با نیاز به نیروی محرکه بالا دارند.
- راندمان حجمی کمتری را ارائه می‌دهند.
اگر شما هم تا به حال این سوال برایتان پیش آمده است که چطوری باید ظرفیت محصولات دیگ بخار را محاسبه کرد، پیشنهاد می کنیم مقاله نحوه محاسبه ظرفیت دیگ بخار را مطالعه نمایید تا با فرمول های به دست آوردن ظرفیت دیگ بخار مورد نظر آشنا شوید، تا متوجه شوید که چه دیگ بخاری مناسبتان است. همچنین برای استعلام قیمت، کسب مشاوره رایگان و اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنیم با شماره 09152150958 تماس فرمایید.
دیگ بخار پرفشار
دیگ های بخار کم فشار دیگ هایی هستند که فشاری بالاتر از ۱۵ پوند بر اینچ مربع تولید می کنند.
کاربرد ها:
- در نیروگاه‌های حرارتی برای تولید برق استفاده می‌شوند.
- برای فرایندهای پرفشار در صنایع پتروشیمی و پالایشگاه‌ها به کار می‌روند.
- برای تأمین نیروی مکانیکی توربین‌ها استفاده می‌گردند.
- در صنایع سنگین که به بخار با دمای فوق اشباع نیاز دارند، کاربرد دارند.
مزایا:
- قابلیت تولید بخار با فشار و دمای بسیار بالا را دارند.
- برای انتقال بخار به فواصل طولانی با حداقل افت فشار مناسب هستند.
- ظرفیت تولید بخار بسیار بالایی را ارائه می‌دهند.
معایب:
- دارای هزینه ساخت و نصب بسیار بالایی هستند.
- نیاز به ایمنی و نگهداری تخصصی‌تر دارند.
- احتمال خطر بیشتری در صورت نقص فنی و عدم نگهداری صحیح دارند.
بر اساس جنس
دیگ های بخار بر اساس جنس هم به دو دسته چدنی و فولادی نیز تقسیم می شوند، که در ادامه به توضیح بیشتر آن می پردازیم.
دیگ بخار چدنی
معمولا برای تولید بخار کم فشار، جنس دیگ بخار از چدن است.
کاربرد ها:
- برای تولید بخار کم‌فشار و آب گرم در ساختمان‌ها استفاده می‌شوند.
- در سیستم‌های گرمایشی کوچک تا متوسط کاربرد دارند.
- در مواردی که مقاومت در برابر خوردگی اهمیت زیادی دارد، به کار می‌روند.
- برای تعویض و ارتقاء ظرفیت در محل نصب مناسب هستند.
مزایا:
- در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاومت بالایی دارند.
- به دلیل پره‌ای بودن، حمل‌ونقل و تعمیرات آن‌ها آسان‌تر است.
- امکان تغییر ظرفیت با اضافه و کم کردن پره‌ها را دارند.
معایب:
- دارای محدودیت در فشار و دمای کارکرد هستند.
- نسبت به شوک‌های حرارتی (تغییر ناگهانی دما) آسیب‌پذیرند.
- راندمان حرارتی پایین‌تری نسبت به فولادی‌ها دارند.
دیگ بخار فولادی
اغلب دیگ های بخار از این جنس ساخته می‌شوند و مقاومت بالایی در برابر فشار دارند.
کاربرد ها:
- در نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ که به بخار پرفشار نیاز دارند، استفاده می‌شوند.
- برای تأمین گرمایش ساختمان‌های مرتفع و بزرگ به کار می‌روند.
- برای مصارف صنعتی عمومی با طول عمر بالا کاربرد دارند.
- برای سیستم‌های گرمایش مرکزی و استخرها استفاده می‌گردند.
مزایا:
- توانایی تولید بخار با فشار و دمای بسیار بالا را دارند.
- از طول عمر مفید بالایی برخوردار هستند.
- قابلیت تحمل شوک‌های حرارتی را به خوبی دارند.
معایب:
- قیمت بالاتری نسبت به دیگ‌های چدنی دارند.
- به دلیل یکپارچه‌سازی و وزن زیاد، حمل و نقل آن‌ها دشوارتر است.
- در برابر خوردگی در دماهای پایین حساس‌تر عمل می‌کنند.
نکته: اگر پس از خواندن این بخش، به این نتیجه نرسیدید که دقیقا چه نوع دیگ بخاری مناسب شما هست و به صورت کلی دنبال دیگ بخاری هستید که در کنار استاندارد و اصولی بودن، قیمت و هزینه کمی هم داشته باشد و از خطرات مختلفی مانند: آتش سوزی، انفجار، نشتی و غیره هم دور باشد، پیشنهاد ما به شما تماس با کارشناسان ما با شماره 09152150958 و دریافت مشاوره رایگان برای انتخاب یک دیگ بخار مناسب است.
ما کی هستیم؟
بخار صنعت سپهر با افتخار با بیش از 18 سال سابقه کاری حرفه ای در حوزه ساخت انواع دیگ های بخار، دیگ ابگرم، دیگ روغن داغ و انواع تجهیزات صنعتی یکی از پرافتخار ترین و بزرگترین تولید کنندگان هستیم که تجربه همکاری و ساخت انواع تجهیزات را برای برند های مطرح و معروف زیادی مانند: سن ایچ، رینگ سازی خراسان، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، آستان قدس رضوی، بانک ملی ایران، پالایشگاه نفت بندرعباس، پژوهشکده بوعلی مشهد، شهرداری کرمان، بیمارستان باخزر، کارخانه سفیران سلامت شیراز، استانداری خراسان شمالی، KEM و غیره به صورت حرفه ای و تخصصی با قیمت ها و هزینه ای مناسب تجربه همکاری داشتیم و همچنان یکی از مطرح ترین تولید کنندگان با افتخار هستیم.
نتیجه گیری
آشنایی با انواع دیگ بخار، از فایرتیوب کم‌فشار گرفته تا واترتیوب پرفشار، گامی حیاتی در تضمین پایداری کسب‌وکار شما است. در نهایت، انتخاب صحیح بر اساس ظرفیت مورد نیاز، فشار کاری و نوع سوخت در دسترس صورت می‌گیرد تا حداکثر راندمان و کمترین هزینه عملیاتی محقق گردد. با در نظر گرفتن این معیارها، می‌توانید بهترین دیگ بخار متناسب با نیازهای خاص پروژه خود را انتخاب کنید.
